NHÀ KHOA HỌC TIÊU BIỂU: GIÁO SƯ, TIẾN SĨ KHOA HỌC NGUYỄN HỮU MAI

NHÀ KHOA HỌC TIÊU BIỂU: GIÁO SƯ, TIẾN SĨ KHOA HỌC NGUYỄN HỮU MAI

GS.TSKH. Nguyễn Hữu Mai

GS.TSKH. Nguyễn Hữu Mai (1940 – 2003) là chuyên gia về khoa học năng lượng, Tổ trưởng Tổ Năng lượng đầu tiên tại UBKH&KT Nhà nước từ 7/1971 và Trưởng phòng Năng lượng tại Viện Khoa học Việt Nam từ 01/1978, sau đó phát triển thành Trung tâm Nghiên cứu Khoa học năng lượng (1987 – 1993) và sau này thành Viện Khoa học năng lượng, một trong những tổ chức tiền thân của Viện Khoa học công nghệ Năng lượng và Môi trường ngày nay.

Năm 1986, Ông bảo vệ thành công luận án TSKH tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, Phân viện Siberia và được phong học hàm Giáo sư năm 1987. Ông là nhà khoa học đặt nền móng cho hướng nghiên cứu khoa học năng lượng tại Viện Khoa học Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), là chuyên gia trong lĩnh vực tối ưu phát triển hệ thống năng lượng và an ninh năng lượng Việt Nam.

Ngay từ năm 1971, Ông là người đầu tiên chủ trì nghiên cứu Đề án tính toán cung cấp điện cao áp vào Trung tâm Hà Nội, bước khởi đầu của công cuộc điện khí hóa miền Bắc. GS. Nguyễn Hữu Mai đã chủ trì nhiều đề tài/dự án cấp nhà nước, điển hình như: “Nghiên cứu phương pháp và cơ sở khoa học tính toán cần bằng năng lượng quốc gia” thuộc chương trình NCKH trọng điểm cấp nhà nước KC-05 (1990-1995); Đề án “Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống năng lượng Việt Nam đến năm 2010” (1993-1998), Chủ trì đề án Xác định vai trò và hiệu quả bậc thang sông Đà trong hệ thống điện Việt Nam (1995-1998). Kết quả nghiên cứu, tính toán đã cung cấp thêm cơ sở khoa học góp phần tư vấn cho Chính phủ và Quốc hội ra quyết định lựa chọn phương án hợp lý công trình thủy điện Sơn La nói riêng và khai thác tối ưu bậc thang thủy điện sông Đà nói chung. Tham gia tư vấn nhiều công trình/ dự án: Dự án đường dây 500kV Bắc Nam đầu tiên, hợp nhất hệ thống điện 3 miền Bắc – Trung – Nam của Việt Nam; Tổng sơ đồ phát triển điện lực Việt Nam các giai đoạn 1 (1981-1985), giai đoạn 2 (1986-1990), giai đoạn 3 (1991-1995) và giai đoạn 4 (1996-2000).

Sau khi Ông mất (năm 2003), hướng nghiên cứu tối ưu phát triển hệ thống năng lượng và an ninh năng lượng do Ông khởi xướng, dẫn dắt và đào tạo đã được các thế hệ tiếp theo của Viện duy trì, phát triển đến ngày nay. Kết quả nghiên cứu đã cung cấp luận cứ khoa học cho việc tư vấn cơ chế chính sách, tư vấn thẩm định các công trình năng lượng quan trọng quốc gia cho Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước ở trung ương và địa phương. Điển hình là các công trình/ dự án: Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuân 1&2; Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 và Long Phú 1; Nhà máy thủy điện Lai Châu, Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia các giai đoạn VI, VII và VIII; Dự án mở rộng nhà máy thủy điện Sông Đà và nhà máy thủy điện Ialy, …

Ông được Nhà nước truy tặng Huân chương Lao động hạng ba năm 2015.